Öncelikle tanıştıralım: Nomofobi. 2010’lu yıllarda ama münhasıran de 2. yarısında sözlüklere girmiş yeni bir kaygı türü. Cep telefonsuz kalma korkusu olarak geçiyor. Kabul edelim, evrim geçirmiş üzere hepimiz üç kola sahibiz, velev tahminen de iki beyinliyiz de diyebiliriz. Telefonla dünyanın her tarafına ulaşabildiğimiz gerçeği, münhasıran de haneye kapandığımız (karantina gibi) günlerde her zamankinden daha manalı. Tamam, telefonun varlığına bir övgü yazısı değil bu, Newton konum çekimini bulmuş, Shakespeare Kral Lear’i kaleme almış olabilir salgın devirlerinde. Evet, evet biz de haneden çalışmaya başladık, lakin panik halindeki çağdaş insanın bugünlerde en büyük kurtarıcısı cep telefonları.
VAKIT TÜNELİ
Tümü YouTube’la başladı. Fakat evvel izlediğimiz ekranlar küçüldü. Akabinde Instagram geldi. Bu sırada bir de Netflix vardı. Yaşadığımız topraklardan erişim müsaadesi olmadığından biraz geç haberdar olduk. Akabinde sohbete Snapchat katıldı. Velev 2015 yılında Snapchat pek popüler olduğunda ve Netflix dünya çapında ismini “Orange is the New Black” ve “House of Cards” üzere tek tük lakin esaslı prodüksiyonlarla duyurduğunda iki platform ödül merasimlerine de damgasını vuruyordu. Altın Küre sunucusu Amy Poehler şu espriyi yapmıştı: “Başarının keyfini çıkart Netflix, birkaç yıl sonra Snapchat gelip En Uygun Drama kolunda ödülünü kucaklayacak.” Evet, Amy Poehler bir noktada haklıydı. Netflix monopol olarak bir başına kalmadı. Hulu, Amazon Prime ve Apple TV televizyonda yeni bir çağ başlattı. Snapchat de nispeten farklı bir kültürün öncüsü oldu bu sırada. Filtreli ve 24 saatte kaybolan medyalarımız bize oyunculuk, senaryo ya da direktörlük kısımlarında adaylık getirmedi, lakin Instagram’ı sıkıcı fotoğraf filtreleriyle sonlu bir kanal olmaktan çıkardı ve bu metnin da bahislerinden biri olan Quibi’nin kuruluşuna ilham verdi.
Süreç nasıl ilerledi? Tüm bu gelişmelerin ışığında her şey çok değişti. Instagram medya özelliğiyle kısa sinemalar hazırlamamız konusunda yer hazırladı. Süratle ekranı aşağıya gerçek kaydırıp birkaç dakikada olabildiğince çokça içerik görmeye çalıştığımız bir platformda izlenme ve erişim nispetleri mahsusen lüks sektöründeki markaları cezbetti ve platform kendi ünlülerini yani influencer’ları yarattı. Bu sırada yalnızca izleme alışkanlıklarımız değil, alışveriş modelleri de değişti. Geçtiğimiz yıl ise bir anda tüm estetik zevklerimizi alt üst ederek, sınırsız cümbüş sunan TikTok hayatımıza girdi ve herkesi hipnotize etti. Bilhassa başlarda yüksek moda biraz uzak kalsa da en son Jacquemus de artık bu platformda var olacağını duyurdu. Platformun vesair kullanıcıları arasında Guess, Uniqlo ve Ralph Lauren üzere markalar da mahal alıyor. Céline ise en son kampanyasında bir TikTok fenomenine yan verdi.
Neyse, kabul edelim. Netflix’teki son içerik tükendiğinde, BluTV’de yeni bir şey kalmadığında başvuracağımız nokta toplumsal medya kanalları olacak. Mariah Carey ve Gloria Gaynor TikTok’u ele geçirerek koronavirüsten korunabilmek için ellerimizi nasıl yıkayacağımızı gösterdi, hanelerine inzivaya çekilen herkes Instagram’ın hikayeler özelliğine dadanarak meskenlerde nasıl vakit geçirilebileceğini gösterdi. Yanı gelmişken bir sefer daha Andy Warhol’u övelim. (“Birgün herkes 15 dakikalığına ünlü olacak.”) Sonuçta kabul edelim. Bugün hepimiz bir şey izliyoruz, ama bu aksiyonu tanımlarken, “televizyon izliyoruz” demiyoruz.
İNTERNETİN YENİ SÜPERKAHRAMANI
Ve gelelim internetteki son fethimize. Quibi’ye. DreamWorks CEO’su Jeffrey Katzenberg tarafından geliştirilen pratiğin aslında geçtiğimiz yazdan bu yana Nisan’da yayın hayatına geçeceği konuşuluyordu. Lakin herkesin meskenine kapandığı, telefonuyla en yakın arkadaş olduğu şu günlerden daha müsait vakit olamazdı.
Hazırsanız başlayalım: Quibi 6 Nisan’da devreye giriyor.
Ve erişim yalnızca cep telefonları vasıtasıyla gerçekleşecek. En kıymetli özellik bu. Açıklanan A kadro kadroyu düşünecek olursak aplikasyona internetin Avengers’ı diyebiliriz. Jennifer Lopez, Idris Elba, Sophie Turner, Cardi B’nin eşi olarak tanıdığımız rap yıldızı Offset platform için içerik üretecekler. Katzenberg pratiğin mantığını şu biçimde anlatıyor: “Quibi, İngilizce Quick Bites, yani bir şeyler atıştırmak mealine gelen sözlerin birleşiminden ortaya çıktı. Üç farklı alt kategoriye sahip: Yedi ile on dakikalık bölümlere ayrılan seriler, doğaçlama olarak üretilecek ve bir senaryosunun olmayacağı hayatın içinden belgeseller ve beş dakika uzunluğunda olacak Daily Essentials başlıklı programlar.” Quibi yayın hayatına başladığında 51 farklı program olacak içinde. 1. yılını tamamladığında ise 175 farklı içeriğin yüklenmiş olacağını söyledi Katzenberg. Bu arada en kıymetli detayı unutmayalım.
Bu doneler Quibi’yi bugüne kadar sahip olduğumuz tüm medya izleme kanallarının bir karması yapıyor. Lakin Quibi tekrara düşmüyor, var olanla yetinmiyor. Martin Scorsese buna karşı çıkacak olsa da (merak edenler mevzuyu cep telefonu ekranından sinema izlemek formunda aratabilir) Quibi geleceğin izleme modellerini tanıtmış oluyor.
ARTILAR – EKSİLER
Instagram ya da TikTok’un bilakis Quibi’nin en değerli artısı ekranı her iki biçimde de kullanabilecek olmamız. Görüntüler, telefonları yatay ya da dikey moda çevirdiğinizde esnek bir biçimde ekranın halini alabilir biçimde çekiliyor. Başkaca evet, tahminen yıllar önce MySpace’in ya da daha sonra YouTube’un yaratmış olduğu üzere sıradan vatandaşların birer yıldıza dönüşmesini sağlayacak yer sunmuyor, lakin işi yalnızca profesyonellere bırakarak ultra kaliteli işlerle buluşmamızı sağlıyor.
Quibi’nin bir gayrı artısı ise platforma girdiğinizde asla daha evvelden var olan bir katalogla karşılaşmayacak olmanız. Hasebiyle dediğim üzere aplikasyon en çok Crissy Teigen, JLo ve Sophie Turner üzere isimlerin gücüne güveniyor.
Quibi’nin tek dezavantajı ise şu: Bugünlerde şarktan garba tüm ülkeler virüsten ötürü prodüksiyonlarını durdurmuş durumda. Hali hazırda var olan bir içeriğe sahip olmadığından tahminen de kısa süre içinde sıkıcı gelebilir. Fakat olağan bu yalnızca bir ihtimal.
GELECEK, GEN Z
Gençlere yönelik içerik pazarlayan şirket Ypulse’a nazaran, bugün TikTok üzere aplikasyonların muvaffakiyetinin asıl sırrı da zati gençler ve z jenerasyonu. İşte bu yüzden gençleşmek ve devrin ruhunu yakalamak isteyen markaların adım atması gereken bir mecra burası. Martin Scorsese Netflix için üç saati aşan süresiyle Irishman’i çektiği için içtimaî medyada gençler tarafından eleştirilmişti, haydi bu medyumun lisanıyla konuşacak olursak linç yemişti. Çünkü Netflix’in rastgele bir yaş gaye kitlesi yok, Quibi ise çok, süratli ve anında içerik tüketen gençleri kendine çekmek istiyor.
Birleşik Krallık’ta, Lancaster Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırma son bir yılda online ortamlardaki izlenme nispetlerinin yüzde 20 orantısında arttığını, DVD satışlarının ve televizyonlardaki klasik, ulusal kanalların reytinglerinde de düşüş meydana geldiğini söylüyor. Bunun nedeni de elbette gençler. İzleme alışkanlıklarımız televizyonun keşfinden sonra bir 50 yıl boyunca değişmedi, fakat 2010’lu yıllarda tatbikler ve streaming servisleri nedeniyle baştan yazıldı. Bugün, Netflix, uykuyu en büyük rakibi olarak görüyor örneğin.
Bu arada Friends’i izleyebileceğimiz HBO Max ve Peacock isimli vesair strstreaming servisleri de Mayıs ayında tasarrufa açılıyor. Bu servislerin Türkiye’den ulaşılabilir olup olmadığı ise henüz anlaşılan değil.
Kimler Quibi’de?
• Sophie Turner, ‘Survive’ isimli sekiz dakikalık bir seride başrolde.
• Steven Spielberg bir dehşet serisi hazırlıyor.
• Jennifer Lopez yarış programı sunacak.
• Idris Elba bir otomobil programı tasarlamış.
• Quibi, Guillermo del Toro ile gelecek için el sıkışmış.
• Chrissy Teigen bir reality show sunacak.
• Chance the Rapper ise MTV’nin efsane programı Punk’d’ı yine çekiyor.
• Reese Witherspoon hayvanlar alemine gerçek yolculuğa çıkıyor.
• Insta-model Kendal Jenner da program yapacak isimler arasında.
Yazı: Aykun Taşdöner
FOTOĞRAFLAR: PHIL OH-ART PARTNER LICENSING
ELLE Türkiye Nisan sayısından alınmıştır.
